Cins isim nedir? Bu yazımızda, cins isimlere bir göz atacağız ve cins isimleri gördüğünüzde kolayca tanıyabilmeniz için bazı cins isim örnekleri vereceğiz. Merak etmeyin, bu çok kolay olacak.
Cins isim nedir?
Cins isim, bir sınıf veya gruptaki bir kişinin, yerin veya herhangi bir şeyin genel adıdır.
Tüm isimler cins isim veya özel isim olarak sınıflandırılabilir. Cins isimler bir şeyi adlandırır, ancak özel isimler onları özel olarak adlandırır.
Cins isimler somut (duyular tarafından algılanabilir), soyut (genel fikirleri veya nitelikleri içeren) veya kolektif (bir grup veya koleksiyona atıfta bulunan) olabilir.
Özel isimlerin aksine cins isimler, bir cümleye başlamadığı veya bir başlıkta görünmediği sürece büyük harfle yazılmaz.
İngilizce de cins isim=common nouns (ortak isimler) olarak adlandırılmaktadır.
Gelin konuyu biraz daha detaylandıralım.
Türkçe dersinde cins isim nedir dediğimizde; aynı cinsten olan varlıkları karşılayan ortak isimlere denildiğini söyleyebiliriz. Dilin temel kavramları olarak cins (tür) isimleri gösterilir.
Cins isimlerde kelime ile nesne arasında gerçek bir bağlantı vardır. Örneğin göz denilince herkesin aklına aynı şey yani organ olan göz gelir.
Bir diğer ifade ile “Aynı cinsten pek çok varlığın ortak olan ismine” denir.
Ağaç, kitap, yol, sıla, özlem, dergi, yaprak, taş, ev, çocuk, su, sıra, taraf, hayal, düşünce, ırmak, ceza, gibi.
Örnek olarak çiçek bir cins isimdir. Çünkü tüm çiçek açan bitkilerin genel adıdır.
- Cins isimlerinde kullanılan kelime ile ifade edilmek istenen anlam arasında bir ilişki vardır:
- İsim, tanıttığı varlığı veya kavramı çağrıştırır.
- Cins isimler herkes tarafından tanınır ve bilinir.
Tür adı olan kelimeler, belirli bir türden sadece tek bir varlığı anlattığı gibi biçimce çoğullanmadığı halde o türün bütününü veya sadece bir bölümünü de anlatabilir:
- İnsan, konuşabilen ve düşünebilen bir varlıktır. (bütün insanlar)
- Çiçek, susuzluktan kurumuş. (herhangi bir çiçek)
Cins ve özel isimler arasındaki fark nedir?
İki ana isim türüne baktığımızda – özel ve cins – bir ismin bir şeyi sınıflandırmanın genel bir yolu olduğunu ve bir ismin bir şeyi sınıflandırmanın belirli bir yolu olduğunu söyleyerek ikisi arasında ayrım yapabiliriz.
Örneğin, köpek kelimesi cins bir isimdir ancak köpeğinizin adı Fido ise, Fido kelimesi özel bir isimdir:
- Köpek = cins isimdir
- Köpeğin adı (bu durumda Fido) = özel isimdir
Cins ve özel isimler arasındaki farkın daha fazla örneği:
- En sevdiğim gazete (cins isimdir) Washington Post’tur (özel isimdir).
- Kocasına (cins isim) Ali (özel isim) diye seslenir.
- Ödüllü Babe Ruth (özel isim), tarihteki en büyük beyzbol oyuncusu (cins).
Cins İsim Ne Demek?
Kısaca cins isim ne demek aynı türden varlıkların ortak adına denir. Cins isimler sadece cümle başlarında kullanıldıkları zaman büyük yazılır.
Örnek: dağ, defter, kırlangıç, papatya, ekmek, bot, araba, patates, yastık gibi kelimeler sadece cümle başında ise büyük harfle başlar.
Daha öncede belirttiğimiz gibi cins isimlerde kelime ile nesne arasında herkes tarafından bilinen gerçek bir bağlantı vardır.
Bu bağlantıda herkes için kelime nesneyi, nesne de kelimeyi çağrıştırır. Örnek vermek gerekirse; göz, yol, kuş gibi kelimeler denilince herkesin aklına bir göz, bir yol, bir kuş hayali canlanır. Bu isimler, sayı ve çeşit bakımından tek olmayan nesne cinslerinin isimleridir.
Not: Cins olan bir isim, sadece bir tek varlığa isim olarak verildiği zaman özel isim olur:
Gül (kadın ismi), Ali Dağ (soyadı), Boncuk (kedi ismi)…
Not: Cins isimlerin aynı türden olan birden çok varlığı temsil eden isimler olduklarını belirtmiştik. Tüm varlıkların gruplandırıldığı bazı isimler vardır. Örneğin, kanadı, gagası olan ve uçabilen hayvanlara kuş denir. Kuş bir cins isimdir ve kendisi gibi olan tüm varlıkları temsil eder. Ancak biz sahip olduğumuz bir kuşa gidip Maviş, Fındık gibi bir isim verirsek bu özel isim olur.
Cins İsim Örnekleri
15 tane cins isim örnekleri tane aşağıda listelenmiştir. Sizlerde bu örneklere bakarak yeni cümleler oluşturabilirsiniz.
Cins isimlere örnekler:
- Pazara gidip armut alacağım.
- Oyun oynamak için yeni bir bilgisayar aldı.
- Baba olmak zor iş.
- Maviş çok güzel bir kuş.
- Dünya üzerinde yaşadığımız bir gezegendir.
- Akvaryuma koymak üzere yeni balıklar aldı.
- Doktor olmak en büyük isteği.
- Bu günlerde havalar çok bozdu.
- Göz ameliyatı olmak için hastahaneye gitti.
- Paraşütle çok yüksekten atladı.
- Bu yaz düğünü var.
- Ampülü Thomas Edison bulmuştur.
- Demokrasi her ülkede olması gereken bir oluşumdur.
- Sınav günü geldi çattı.
- Ekmek yapmak için önce buğdayları una çevirmek gerekir.
Başlıca cins isimleri nelerdir?
Günlük hayatta sık sık kullandığımız, cümle içinde ihtiyaç duyduğumuz bazı cins isimler vardır. Başlıca cins isimlere örnekler olarak şunlar verilebilir:
Başlıca Cins İsimler:
- Vücudumuzdaki bölümler ve organ isimleri: ayak,el, baş, kol, kulak…
- Akrabalık isimleri: ana, baba, kardeş, dayı, hala, teyze…
- Eşya,araç isimleri: bardak, iplik, iğne, kaşık, makas…
- Hayvan ve bitki isimleri: üzüm, diken, kiraz, kedi, köpek, ceviz, fındık, gül, paptya…
- Kavramlar: düşünce, hedef, zeka, temenni…
- İş ve meslek sahibi isimleri: avukat, türkücü, işçi, öğretmenlik, dişçi, öğretmen, memur, rehber, profesyonel futbolcu, dijital pazarlama uzmanı …
- Giyecek isimleri: gömlek, eldiven, ceket, bere, ayakkabı, bot …
- Yiyecek isimleri: armut, elma, mandalina, limon, yemek, ekmek, biber…
- İçecek isimleri: hoşaf, su, portakal suyu, meşrubat, gazoz…
- Sayı isimleri: iki, sekiz, on, beş yüz, yirmi bin, dokuz…
- Renk isimleri: kıpkırmızı, yeşil, mavi, mor…
- Nitelik isimleri: küçük, kocaman, yuvarlak, kare…
- Zaman isimleri: yıl, ay, hafta, gün, saat, dakika, saniye…
- Soru Kelimeleri: ne, kim, hangi…
Eğer dünya, güneş ve ay gibi kelimeler kullanıldıkları cümle içerisinde terim olarak (astronomi ve coğrafya terimi olarak) kullanılıyorsa özel isim sayılırlar; başka diğer anlamlarında (yan anlam, eş anlam, deyim, gerçek anlam, mecaz anlam vb.) kullanılıyorsa cins isim olurlar:
- Ay’ın teleskopla çekilmiş fotoğrafları o kadar çok ince detay içeriyorduki fotoğrafları görenler çok şaşırtmıştı.
- Yazın Güneş ışınları Dünya’ya diğer zamanlara göre daha dik olarak gelirler.
- Türkiye’nin birçok yerinde insanlar Güneş tutulmasını seyretmek için sokağa çıktı.
- Sabahtan akşama kadar dünya kadar yer dolaştık.
Artık sizde cins ismi nedir diye sorulunca cevap verebilirsiniz.
Tür adı nedir?
Cins isim; aynı zamanda “tür adı” olarak adlandırılır. Tür adları, aynı türden olan varlıkların hepsini birden gösteren adlara verilen isimdir.
Örnek:
ağaç, hayal, yılan, kitap, teyze
Cins İsim Videolu Konu Anlatımı
Cins isim nedir?
Cins isim, aynı türden varlıkları karşılayan isimlere denir.
Cins isim örnekleri nedir?
Cins isimlere örnek olarak; dağ, taş, kitap, yol, gezegen gibi kelimeler verilebilir.
Cins isim ne demek?
Aynı cinsten olan varlıkların ortak isimleridir. Dilin temel kavramları cins (tür) isimleridir.