Osmanlı Devleti, 15. ve 16. yüzyıllarda gerçekleşen coğrafi keşiflerin etkilerini derinden hisseden bir imparatorluktur. Bu keşifler, Avrupalı denizcilerin yeni kıtalara ulaşması ve yeni deniz ticaret yolları bulmasıyla başladı.
Coğrafi keşifler, Osmanlı ekonomisi üzerinde önemli etkilere sahipti. Yeni keşfedilen kıtalar, değerli madenler ve hammaddelerle doluydu. Osmanlılar, bu değerli kaynakları ele geçirmek ve ticaret yapmak için deniz yollarını kullanmaya başladılar. Bu durum, Osmanlı ekonomisinde büyük bir canlanmaya yol açtı ve ticaret hacmini önemli ölçüde artırdı.
Coğrafi keşifler, Osmanlı topraklarında yeni ticaret rotalarının oluşmasına da neden oldu. Özellikle Hint Okyanusu’na açılan Osmanlı denizcileri, Doğu Asya’nın zengin ticaret merkezlerine erişim sağladı. Bu durum, Osmanlı Devleti’ni Orta Doğu ile Asya arasında önemli bir köprü haline getirdi. İpek ve baharat gibi değerli mallar, Osmanlı topraklarından Avrupa’ya taşındı ve Osmanlılar bu ticaretten büyük kar elde etti.
Coğrafi keşiflerin Osmanlı Devleti’ne etkileri sadece ekonomiyle sınırlı kalmadı. Keşfedilen yeni topraklardan getirilen bitki ve hayvan türleri, Osmanlı tarımını da etkiledi. Örneğin, Amerika kıtasından gelen patates ve mısır gibi bitkiler, Osmanlı tarımına yeni ürünler ve tarım teknikleri ekledi. Bu da tarım verimliliğini artırdı ve beslenme düzeyini yükseltti.
Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri
- Osmanlıların ticaret yolarından elde ettiği gelir azaldı. Osmanlı fakirleşti.
- Ticaret yollarından geçimini sağlayan halk işsiz kaldı. Ekonomik zorluklar başladı.
- Ticaret yollarının tekrar aktif hale gelmesi ve ticaret yollarının önem kazanması için Avrupalılara kapitülasyonlar verildi.
- Avrupalıların Osmanlı Devleti’ne bağımlılıkları azaldı.
- Osmanlılar Hint Deniz Yolu’nu kontrol etmek ve Akdeniz’de hakimiyet için Portekiz ve İspanyollarla mücadele etmiştir.
- Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti’ne bağımlılığı azaldı.
- Akdeniz limanlarının önem kaybetmesi, dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin ticari gelirlerini azalttı.
- Osmanlı topraklarında ticaret ile uğraşanların coğrafi keşiflerle birlikte ekonomik durum zayıfladı.
Osmanlı Devleti, Coğrafi Keşifler’in olumsuz etkilerini önlemek için;
- Süveyş Kanalı Projesi‘ni gerçekleştirmek istedi. Fakat bunu ancak 1869’da gerçekleştirebildi.
- Hint Okyanusu’nda hakimiyet sağlamak için Portekızliler ile savaştı fakat üstünlük kuramadı.
- Osmanlı Devleti, Don – Volga Kanalı Projesi’ni gerçekleştirerek ipek Yolu’nu tekrar canlandırmak istedi. Fakat bunda da başarılı olamadı.
- Akdeniz limanlarını yeniden canlandırarak ve aynı zamanda gümrük gelirlerini artırmak için Osmanlı; Avrupalı devletlere çeşitli kapitülasyonlar verdi.