Dilek Kipleri (İsteme Kipleri) Nedir?
Dilek Kipleri, belli bir isteği dile getiren kiplerdir. Dilek Kiplerinde belli bir zaman anlamı yoktur ve iş, oluş, kılış, durum ve hareket zamana bağlı olmadan belirtilir.
Dilek Kipleri dörde ayrılır:
- Dilek-Şart Kipi
- İstek Kipi
- Gereklilik Kipi
- Emir kipi
Dilek-Şart Kipi (-se,-sa)
Dilek-Şart Kipi, fiil kök veya gövdesine gelerek söz konusu olan işin bir isteğe (dileğe) veya şarta bağlı olduğunu bildirir.
Dilek-Şart Kipi Örnekleri:
Keşke arkadaşım bugün gel(se).
Bu dersleri yapmaz(sa)n oyun oynayamazsın.
Keşke öğretmen bugün ödev verme(se).
Uzanırken gece mehtabı getirs(e)m yanına…
İstek Kipi (-e,-a)
İstek Kipi, fiil kök veya gövdesine gelerek bir istek anlamı katar.
İstek Kipi Örnekleri:
Yarın arkadaşıma gid(e)yim mi?
Sokak hayvanlarına yardım ed(e)lim.
Yürüy(e)lim arkadaşlar!
Gereklilik Kipi (-malı,-meli)
Gereklilik Kipi fiil kök veya gövdesine gelerek belirtilen bir işin yapılması gerektiğini belirtir.
Gereklilik Kipi Örnekleri:
Okula git(meli)yiz.
Böyle yapma(malı)sın.
Emir Kipi
Emir Kipi, 1. şahısların çekimi yoktur. Fiilin yapılmasını emir biçiminde bildirir.
Emir Kipi Örnekleri:
Oraya otur hemen!
Çabuk buraya gel!
Ağla, ağla SAKARYA!