Edmond Halley Kimdir? Edmond Halley Hayatı
Edmond Halley, 8 Kasım 1656 yılında Londra’nın Haggerston kentinde doğmuştur. Çocukken matematiğe oldukça ilgili olan Edmond Halley, öğrecilik hayatına St Paul’s School’da başlamış ve 1673 yılından itibaren de Oxford’daki The Queen’s College’a devam etmiştir. Öğrencilik yıllarında güneş sistemi ve güneş lekeleri ile ilgili makaleler yayımlamıştır.
Edmond Halley, 1675 yılında Kraliyet astronomu Flamsteed’in yanında çalışmaya başlamıştır ve hem Oxford hem de Greenwich’deki gözlemlerde Flamsteed’e yardımcı olmuştur.
Edmond Halley, 1676 yılında bitirme sınavlarına girmeden Oxford Üniversitesi’ni bırakmıştır. Güney yarıküre yıldızlarını incelemek amacıyla güney Atlas Okyanus adalarından olan St. Helena’ya gitmiş ve 1678 yılında İngiltere’ye geri dönmüştür. 1679 yılında, 341 güney yıldızının ayrıntılarını içeren Catalogus Stellarum Australium adlı eseri yayımlamıştır. Oxford’daki eğitimini tamamlamış ve diplomasını almış olan Edmond Halley, ayrıca Kraliyet Cemiyeti üyeliğine seçilmiştir. 1686 yılında seyahatinin ikinci bölümünü yayınlamıştır. Bu bölümde Alize Rüzgarları ve muson yağmurlarını konu alan bir makale ve haritaya yer vermiştir.
Edmond Halley Bilime Katkıları Nelerdir?
Zamanının büyük kısmını Ay’ı gözlemleyerek geçiren Edmond Halley, ayrıca yer çekimi ile de ilgilenmiştir. Kepler’in gezegensel hareket yasalarının kanıtlanması Edmond Halley’in kafasını kurcalayan en büyük problemlerden biriydi. Edmond Halley, 1693 yılında nüfus kayıtlarının düzenliliğiyle bilinen Alman-Polonya kenti Breslau’nun ölüm yaşı kayıtlarını analiz ettiği bir makale yayımlamıştır. Bu makale, İngiliz hükümetine hayat sigortası fiyatlarını alıcının yaşına bağlı olarak ayarlama imkanı vermiştir. Halley’in çalışmaları aktüeryanın gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
1690 tarihinde uzun süreler boyunca insanın su altında kalabilmesinive su altı araştırmaları için bir penceresi bulunan araç olan dalma çanının planlarını tamamlamayı başarmıştır. Edmond Halley’in dalma çanında (yani bir nevi denizaltı diyebiliriz biz buna) dalgıçlar için gerekli olan hava, yüzeyden gönderilen ağırlık bağlanmış variller ile sağlanıyordu.
Edmond Halley, 1692 yılında İçi Boş Dünya fikrini ortaya atmıştır. İçi Boş Dünya Fikrine göre Dünya 800 km kalınlığında bir kabuktan, eşmerkezli iki iç kabuktan ve en içte yaklaşık Venüs, Mars ve Merkür’ün çaplarında bir çekirdekten oluşuyordu. Bu iki kabuk atmosfer tarafından birbirinden ayrılıyordu ve her birinin ayrı manyetik kutupları vardı. Küreler değişik süratlerde hareket ediyordu. Edmond Halley, bu düzeni anormal pusula ölçümlerini açıklamak için ortaya atmıştır. İçerideki atmosferi ışık saçan bir şekilde hayal etmişti ve kaçan gazların kutup ışıklarını oluşturduğuna inanmıştır.
1698 yılında Dünya manyetizmasını kapsamlı olarak incelemek amacı ile HMS Paramore adlı geminin komutasına getirilen Edmond Halley, sonuçları Pusula Sapmasının Genel Haritası adlı kitapta yayımlamıştır. Kasım 1703’te Oxford Üniversitesi’nde geometri profesörlüğüne getirilmiş ve 1710’da fahri hukuk doktoru unvanı almıştır.
1705 yılında geçmiş tarihsel astronomi yöntemlerine dayanarak 1456, 1531 ve 1607 yıllarında görülen kuyruklu yıldızların aslında farklı değil, tek bir kuyruklu yıldız olduğunu söylemiş ve bu yıldızın da 1758′ yılında geri döneceğini tahmin ettiği Synopsis Astronomia Cometicae‘yi yayımlamıştır. Kuyruklu yıldız hesaplanan tarihte geri döndüğünden dolayı Halley Kuyruklu Yıldızı olarak anılmaya başlanmıştır.
Edmond Halley, 14 Ocak 1742 tarihinde hayatını kaybetmiştir.