Eklem Nedir, Eklem Çeşitleri Nelerdir, Eklemin görevleri nelerdir, Eklemin yapısı nasıldır gibi sorularınızın cevabı bu yazımızda.
Eklem Nedir?
Eklem, canlı vücudunda yer alan iskelet sistemindeki kemikleri birbirine bağlayan yapılara verilen isimdir. Bir diğer anlamıyla vücuttaki kemikler arasında fonksiyonel bir bağlantı sağlayan birleşme yerlerine denir.
Eklem, canlı vücudu içerisinde hareket edebilen herhangi bir yerinde-bölgesinde bulunan ve iki kemik arasında yer alan, çeşitli bağlarla ya da içinde yer alan özel sıvı yardımıyla vücuda hareket edebilme özelliğini veren yapıdır.
Eklemlerin görevleri nelerdir?
Eklemler vücudumuzda hareket etmemizi sağlayan yapılardır. Bu yüzden bizler için önemli bir parçadır.
- Kemiklerin hiç biri tek başlarına eğilip bükülemez yoksa kırılır, tek başına hareket etmesi için eklemlere ihtiyaç vardır.
- Kemikleri hareketli hale getiren eklemlerdir.
- Eklemler, vücudun hareketini sağlamakta olup daha hızlı hareket etmemize ve işleri yapmamıza olanak sağlar.
Eklemin Yapısı:
Genel olarak eklemlerin yapısında; Eklem boşluğu, Eklem yüzü kıkırdağı, Eklem kapsülü, Eklem bağları ve Eklem sıvısı bulunmaktadır.
Oynamaz eklemlerde iki kemik yüzeyi, aralarında yer alan lifsi dokudan ya da kıkırdaktan oluşan bir ara maddeyle birleşir.
Yarı oynar eklemlerin birleşme yüzeyleri kıkırdak bir tabakayla örtülüdür. Bu tabakanın çevresinde bağlar yer alır.
Her bakımdan bedenin en kusursuz eklemleri olan oynaklardaysa eklem yüzeyleri kaygan olup bir boşlukta birbirlerinden ayrılırlar. İki kemiğin ucunu birbirine bağlayan eklem kılıfı (kapsülü) yer yer kalınlaşarak kılıfa direnç kazandıran eklem bağını oluşturur.
Eklem kılıfının iç yüzeyi yapışkan ve kaygan eklem sıvısını salgılayan eklem zarıyla kaplıdır. İç iskeleti olan tüm hayvanlarda eklemlerin biçimi aynı olmakla beraber, dış iskeletli hayvanlarda (örneğin böceklerde) tamamen farklıdır.
Eklem çeşitleri (türleri) nelerdir?
Vücudumuzdaki eklemlerin pek çok çeşidi vardır. Eklem çeşitleri, bulundukları yere ve sahip oldukları özelliklere göre üçe ayrılır:
- Oynamaz Eklemler (Fibröz – Sinartroz – Hareketsiz)
- Yarı Oynar Eklemler (Kartilajinöz – Amfiartroz – Az hareketli)
- Oynar Eklemler (Synovial – Diartroz – Çok Hareketli)
Oynamaz Eklemler (Sinartroz – Fibroz – Hareketsiz)
Oynamaz eklemler, Eklem yüzeyleri arasında herhangi bir boşluk bulunmaz. Bu yüzden bu eklemlere fibröz eklemler de denilmektedir.
Oynamaz eklemlere örnek olarak; Omuz eklemleri, kalça eklemi, kol ve bacaklardaki eklemler örnek verilebilir.
Oynamaz eklemler kendi içerisinde 4 (dört) guruba ayrılmaktadır.
- Sutura
- Syndesmosis (sindesmozis)
- Gomphosis (gomfozis)
- Schindylesis (şindilezis)
Sutura Eklemler:
Sutura (sutura) eklemlerde iki kemik birbiriyle dikiş tarzı birleşmiş gibidir. Ekleme katılan kemikler girintili çıkıntılı bir yapıya sahiptir. Böylece birbirlerine kenetlenirler. Sadece kafa kemiklerinde görülür.
Syndesmosis (sindesmozis) Eklemler:
Syndesmosis eklemler, eklem yüzeyleri arasında fibröz bağ dokusu bulunur. Tibia ve fibula arasındaki eklemler bu grupta yer alır.
Gomphosis (gomfozis) Eklemler:
Gomphosis eklemler, eklem yüzeylerinden bir tanesi oyuk şekildedir. Diğeri ise çivi gibi olur ve bu oyuğa girer. Alt ve üst çene kemikleri ve diş köklerinde görülür.
Schindylesis (şindilezis) Eklemler:
Schindylesis eklemler; kemikteki bir oluk içine bir kemik çıkıntısının yerleşmesi ile oluşur.
Yarı Oynar Eklemler (Kartilajinöz – Amfiartroz – Az Hareketli)
Yarı oynar eklemler, Ekleme katılan kemikler arasında kıkırdak doku bulunduğu için bu eklemlerin bir miktar hareket kabiliyeti vardır.
Yarı oynar eklemlere örnek olarak; alt çene kemiğini bağlayan eklem, omurgadaki omur kemiklerini bağlayan eklemler ve parmaklardaki eklemler örnek verilebilir.
İki gruba ayrılırlar.
- Synchondrosis (Sinkondrozis)
- Symphysis (Simfizis)
Synchondrosis (Sinkondrozis) Eklemler:
Synchondrosis eklemler; Primer kartilaginöz eklem olarak da isimlendirilen bu eklem tipinde kemik uçları arasında hiyalin kıkırdak bulunur. En çok bilinen örneği gelişim sırasında uzun kemiklerin diafiz ve epifizleri arasındaki metafiz büyüme kıkırdağı ile ilerleyen yaşlarda kaybolur.
Symphyses (Simfizis) Eklemler:
Symphysis eklemler; eklemleşen kemik uçlarında fibröz doku veya fibröz kıkırdakla birbirine sıkıca bağlandığı eklemlerdir. Bir diğer ismi Sekonder kartilaginöz eklemlerdir. Vücutta yaygın olarak omurga sisteminde omur cisimleri arasında bulunurlar, vücudun orta hattına yerleşerek sınırlı hareket kabiliyetine imkan tanırlar.
Oynar Eklemler (Synovial – Diartroz – Çok Hareketli)
Oynar eklemler, tam hareket imkanına sahip olup vücudumuzda yer alan pek çok eklem bu gruba dahildir. Oynar eklemleri oluşturan kemik uçları karşılıklı olarak birbirleri ile uyumludur. İki kemik birbirine eklem bağları ve kapsül ile bağlanmıştır. Kemiklerin birbirine sürtünmesi sırasında aşınmayı önlemek için eklem boşluğu sinoviyal sıvı ile doludur.
Vücudumuzda (yetişkin bir insanda) toplam 206 kemik bulunmaktadır ve bu kemikler birbirine eklemler aracılığı ile bağlanır. Eklemler hareketlerin oluşmasına ve kontrolüne olanak sağlayan çok önemli yapılardır.
Kaynak:
http://tip.baskent.edu.tr/kw/upload/464/dosyalar/cg/sempozyum/ogrsmpzsnm12/11.1.pdf
https://slideplayer.biz.tr/slide/7738793/
http://www.sporbilim.com/UserFiles/File/eklemler.pdf