Eş anlamlı kelimeler: Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan kelimelere eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler denir.
Dilimizde çok sayıda eş anlamlı kelime bulunmaktadır.
Örnek:
- Arkadaşıma doğum gününde hediye aldım.
- Arkadaşıma doğum gününde armağan aldım.
Günlük konuşmalarımızda bilerek veya bilmeden bu kelimelere kullanırız. Bu yazımızda sizlere “eş anlamlı kelimeler nedir, eş anlamlı kelime ne demek, eş anlamlı kelimeler sözlüğü” gibi konulara ve örneklere değineceğiz.
Eş Anlamlı Kelimeler Nedir?
Eş anlamlı kelimeler cümle içinde birbirlerinin yerine kullanılabilir. Bu durumda cümlenin anlamı değişmez. Eş anlamlı kelimeler diğer adı “anlamdaş kelimeler” dir.
Eş anlamlı kelime örnekleri (Eş anlamlı kelimeler sözlüğü):
- Cevap eş anlamlısı: Yanıt
- Cümle eş anlamlısı: Sistem, Herkes, Dizge, Hep, Bütün, Tümce
- Dil eş anlamlısı: Lisan
- Doğa eş anlamlısı: Tabiat
- Ev eş anlamlısı: Konut , Nesil , Soy , Aile , Hane
- Öğretmen eş anlamlısı: Muallime (Kadın Öğretmen), Muallim(Erkek Öğretmen)
- Rüzgar eş anlamlısı: Yel
- Takip eş anlamlısı: İzleme , yetişmek , kovuşturulma , kovuşturma , uyma
- Sınav eş anlamlısı: İmtihan Sınıf eş anlamlısı: Derslik
- Soru eş anlamlısı: Sual
- Sözcük eş anlamlısı: Kelime
- Ulus eş anlamlısı: Millet
- Uzak eş anlamlısı: Irak , Ücra
- Vatan eş anlamlısı: Yurt
- Veteriner eş anlamlısı: Baytar
- Zor eş anlamlısı: Güç
(Not: Buradaki Dil tat alma organı olan dil değil, konuşma dili anlamında olan dil kelimesidir.)
Eş Anlamlı Kelimeler Cümle Örnekleri:
- Kara kedi yanımızdan geçti. Siyah kedi yanına geldi.
- Yan komşumuz hamileydi. Onun annesi gebeydi.
- Ona uzun bir hikaye yazdım. Bana uzun bir öykü yazmış.
- Bu suçu yapmadığıma tanık oldu. Polis olaya şahit olanları çağırdı.
- Tabiata saygı duymalıyız. Doğaya çöp atmamalıyız.
- Buradaki elmalar kırmızıydı. Buradaki bayraklar aldı. (al=kırmızı)
- Beyaz kuşlar uçuyor. Ak kuşlar kondu çatıya.
- İhtiyar amcaya yardım ettim. Yaşlı teyze yorulmuştu.
- Fakir insanlara yardım etti. Yoksul insanlara çorba dağıttı.
- Okulumuza yeni öğretmen geldi. Okulumuza gelen muallim çok iyi biri.
Eş Anlamlı Sözcükler
Eş anlamlı sözcükler, her ne kadar aynı anlamlara gelse de her zaman birbirlerinin yerine kullanılamaz. Aynı cümle içinde kullanılmaz.
Örnek:
Ayaklarıma kara sular indi. –> Ayaklarıma siyah sular indi.
Bu cümlede Kara yerine siyah kullanılmaz.
Örnek: O, mahallenin yaşlı ve ihtiyar Basri amcasıdır. Bu cümle hatalıdır. Çünkü yaşlı ve ihtiyar kelimeleri aynı anlama gelir. Bu kelimeler aynı cümlede içerisinde kullanılmıştır.
Eş anlamlı sözcükler: Yazılış ve okunuş bakımından birbirinden farklı ancak anlam olarak aynı olan kelimelerdir.
NOT: Bir kelimenin başka bir sözcükle eş anlamlı olabilmesi durumu bazen cümledeki anlamına göre değişiklik gösterebilir.
Dolayısıyla kelimeler, kullanıldıkları ve bulundukları cümle içerisinde ele alınmalıdır. Çünkü, normalde tek başına eş anlamlı gibi görünen kelimeler cümle içerisindeki kullanımına bağlı olarak her zaman birbirlerinin yerini tutmayabilir.
- “Baş = Kafa”
Adamın kafasına apartmanın kenarından mermer düştüğü için kafası kanadı. (Baş = Kafa) Sendeki bu kafa kimsede yok arkadaş! (Baş ≠ Kafa = Akıl)
- “Siyah = Kara”
Evinin önüne kara kediler geldi. (Kara = Siyah) Kara günler elbet geçer.
(Siyah≠ Kara = Kötü)
NOT: Bir sözcüğün eş anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişebilir.
Bu pantolon sana bol oldu. (geniş)
Bu sene bol para kazandı. (çok)
Ağaçlar büyümeye başladı. (olgunlaşmak)
Kampanyaya ilgi büyüyor. (artmak)
NOT: Aynı cümlede eş anlamlı sözcüklerin kullanılması gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğuna yol açar.
Buluş ve icatlar sayesinde hayatımız kolaylaştı.
Yoksul ve fakirlere yardım etmeliyiz.
NOT: Anlamdaş (eş anlamlı) olmadıkları halde zaman zaman birbirinin yerine kullanılan sözcüklere yakın anlamlı sözcükler denir. Bakmak, görmek, izlemek, seyretmek gibi.
NOT: Bunun dışında genel bir kural olmasa da Eş anlamlı kelimelerin (Anlamdaş kelimelerin) birisi genelde yabancı kökenlidir, diğeri ise Türkçe kökenlidir.
İster 2. sınıf isterseniz 3. veya 4. sınıfta olun sınavlarda sorulan veya çıkmış olan eş anlamlılıkla ilgili sorular sorulabilir.
Örmeğin; “altı çizili sözcüğün cümleye kattığı anlam nedir?”, “hangisinde … anlamı vardır?” gibi sorular sınavlarda karşınıza çıkabilir.
Konuyla ilgili aynı zamanda EBA üzerinden de inceleyebilirsiniz.