Harezmi Kimdir?
Harezmi, tam adıyla Ebû Ca’fer Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî, 780 yılında Harezm bölgesinin Hive şehrinde doğmuş ve 850 yılında Bağdat’ta vefat etmiş Fars bir bilim insanıdır. Matematik, gökbilim, coğrafya ve algoritma alanlarında önemli çalışmalara imza atmıştır.
Harezmi’nin Matematik Alanında Yaptığı Çalışmalar ve Matematiğe Katkıları
Harezmi, matematik tarihinde önemli bir yere sahip olan ve birçok alanda önemli katkılarda bulunan bir bilim insanıdır. Özellikle matematik alanında yaptığı çalışmalarla günümüz matematiğinin temellerini oluşturmuştur.
Harezmi’nin matematik alanında yaptığı bazı önemli çalışmalar ve matematiğe katkıları şunlardır:
Cebir:
- Cebir biliminin kurucularından biri olarak kabul edilir.
- “Kitabû’l-Muhtasar fi Hısab’il-Cebri ve’l-Mukabele” adlı eseri cebir biliminin temelini oluşturmuştur.
- Bu eserde, birinci ve ikinci dereceden denklemleri çözme yöntemlerini açıklamıştır.
- “Cebir” kelimesi, bu eserin Arapça isminden türemiştir.
- Sıfır (0) rakamını ve bilinmeyenleri temsil etmek için “x” harfini matematikte ilk kullanan kişi olarak bilinir.
Trigonometri:
- Sinüs ve kosinüs trigonometrik fonksiyonlarını tanımlamıştır.
- Trigonometrik fonksiyonların tablolarını oluşturmuştur.
Aritmetik:
- Ondalık sayı sistemini geliştirmiştir.
- Kesirlerle işlemleri sistematik bir şekilde açıklamıştır.
- Algoritma terimi, Harezmî’nin aritmetik üzerine yazdığı eserinden türemiştir.
Coğrafya:
- “Kitabû’s-Suratü’l-Ard” adlı eseri, o zamanki dünyanın bilinen bir coğrafya atlasıdır.
- Bu eserde, yeryüzündeki şehirlerin, ülkelerin ve nehirlerin enlem ve boylamlarını hesaplamıştır.
Harezmi’nin matematik alanındaki çalışmaları ve matematiğe katkıları şunlardır:
- Cebir ve trigonometrinin temellerini atmıştır.
- Ondalık sayı sistemini geliştirmiştir.
- Algoritma terimini matematiğe kazandırmıştır.
- Matematik ve astronomi bilimlerinin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
- Birçok matematiksel terim ve sembolün temelini oluşturmuştur.
Harezmi’nin çalışmaları, Avrupa’da Rönesans’ın başlamasına ve modern bilimin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Günümüzde hala matematik ve bilgisayar bilimlerinde kullanılan birçok temel kavram ve teknik, Harezmî’nin eserlerine dayanmaktadır.
Harezmi, İslam bilim tarihinin en önemli figürlerinden biridir. Bilime yaptığı katkılar ve eserleri ile dünya çapında bir üne kavuşmuştur.
Harezmi’nin Eserleri
Harezmi, matematik, astronomi, coğrafya ve algoritma gibi çeşitli alanlarda eserler vermiştir. En önemli eserleri şunlardır:
Matematik:
- Kitabû’l-Muhtasar fi Hısab’il-Cebri ve’l-Mukabele: Cebir biliminin temelini oluşturan eser.
- Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind: Hint rakam sistemini anlatan eser.
- El-Mesahat: Alan ve hacim hesaplamaları üzerine eser.
Astronomi:
- Zîc el-Sindhind: Astronomik tablolar ve hesaplamalar içeren eser.
- Kitabû’t-Takvim: Takvim sistemi üzerine eser.
Coğrafya:
- Kitabû’s-Suratü’l-Ard: Coğrafya atlası.
Diğer:
- Kitabû’l-Fihrist: Bilimin çeşitli dallarını anlatan eser.
Harezmi’nin eserlerinin çoğu Arapça yazılmıştır. Bu eserler, Latince’ye ve diğer dillere çevrilerek Avrupa’da da büyük ilgi görmüştür. Harezmî’nin çalışmaları, Rönesans’ın başlamasına ve modern bilimin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Harezmi’nin eserlerinin bazı önemli özellikleri şunlardır:
- Sistematik ve açık bir dil ile yazılmıştır.
- Matematiksel ve astronomik hesaplamalara yer verilmiştir.
- Çizelgeler ve resimler ile desteklenmiştir.
Harezmi’nin eserleri, İslam bilim tarihinin en önemli eserlerinden biridir. Bilime yaptığı katkılar ve eserleri ile dünya çapında bir üne kavuşmuştur.