Hicviye (Hiciv) Nedir?
Hicviye (Hiciv); edebiyat ve sanatta kullanılan, Bir kişi, olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirilmesi sırasında kulanılan bir türdür.
Hicviye Ne Demek:
Kişi, kurum ve olayları gülünç hale sokmak, alaya almak, iğnelemek veya hakaret etmek suretiyle küçük düşürmeyi ve rezil etmeyi amaçlayan ve genellikle manzum olan türe hiciv denir.
NOT: Hiciv türü Batı Edebiyatlarında satire, Arap Edebiyatında hica diye isimlendirilmiştir.
Türk Edebiyatı’nda ilk hiciv örnekleri 14. yy. sonlarında görülür. Bunlar İran Edebiyatı örnek alınarak söylenmiştir.
Türk Edebiyatındaki İlk Hiciv:
Şeyhi’nin “Harnamesi”, klasik Türk Edebiyatının ilk hiciv metni olarak kabul edilmektedir.
Hicviye (Taşlama):
Hicviye Halk Edebiyatında karşılığı Taşlama’dır.
Hicviye Batı Edebiyatındaki karşılığı Satirik’tir.
Hicviye Yeni (Çağdaş) Türk Edebiyatında karşılığı Yergi’dir.
Hiciv Örnekleri:
Hiciv Örnekleri:
Eşeği saldım çayıra
Otlaya karnın doyura
Gördüğü düşü hayıra
Yoranın da avradını
Münkir münafıkın soyu
Yıktı harap etti köyü
Mezarına bir tas suyu
Dökenin de avradını
Müfsidin bir de gammazın
Malı vardır da yemezin
İkisin meyyit namazın
Kılanın da avradını
Derince kazın kuyusun
İnim inim inilesin
Kefen dikmeye iğnesin
Verenin de avradını
Dağdan tahta getirenin
Mezarına götürenin
Talkınını bitirenin
İmamın da avradını
Kazak Abdal söz söyledi
Cümle halkı dahleyledi
Sorarlarsa kim söyledi
Soranın da avradını.”
“Telli sazdır bunun adı
Ne ayet dinler ne kadı
Bunu çalan anlar kendi
Şeytan bunun neresinde
Venedik’ten gelir teli
Ardıç ağacından kolu
Be Allah’ın sersem kulu
Şeytan bunun neresinde
Abdest alsan aldın demez
Namaz kılsan kıldın demez
Kadı gibi haram yemez
Şeytan bunun nesinde
İçinde mi dışında mı
Burgusunun başında mı
Göğsünün nakışında mı
Şeytan bunun neresinde
Dut ağacından teknesi
Kirişten bağlı perdesi
Behey insanın teresi
Şeytan bunun neresinde
Dertli gibi sarıksızdır
Ayağı da çarıksızdır
Boynuzu yok kuyruksuzdur
Şeytan bunun neresinde.”