Lozan Barış Konferansı’nın yapıldıktan sonra Türkiye ve Yunanistan arasında nüfus mübadelesinin yapılması önemli bir dış politika sorunu olarak gündeme gelmiştir. Lozan’da Yunanların Rumlar üzerinden bir siyaset gerçekleştirmeye çalıştığı anlaşılmıştır. Buna karşılık Lozan Barış Antlaşması sonucu Türkiye topraklarında kalan Rumlar ile Yunan topraklarında kalan Türkler arasında mübadelenin gerçekleştirilmesi söz konusu olmuştur. Bu mübadeleye Kıbrıs da dahil olmuştur.
Nüfus mübadelesi sırasında Rumlar ve Batı Trakya coğrafyasında baskı altında bulunan Türklerin yer değiştirmesi gündeme gelmiştir. Böylece Türklerin kendi ülkelerinde bağımsız bir şekilde yaşamaları sağlanmak istenmiştir. Nüfus mübadelesinin dışında kalan şehirler de olmuştur.
Nüfus mübadelesinde mübadele dışında tutulan Türk ve Yunan toprakları da vardır.
Lozan Barış Antlaşması’nın ardından Mübadele dışında tutulan Türk toprağı İstanbul, Yunan toprağı da Atina olarak bilinmektedir.
Lozan’da mübadele dışında tutulan yerler;
- Nüfus Mübadelesi, İstanbul’da oturan Rumları (İstanbul’un Rum ahalisini) ve
- Batı Trakya’da oturan Müslümanları (Batı Trakya’nın Müslüman ahalisini) kapsamayacaktır.
Bu topraklar haricindeki yerlerde Rum ve Türkler büyük oranda yer değiştirmiştir. Bazı Rumlar Kıbrıs’a taşınmıştır. Batı Trakya Türkleri de Türkiye topraklarına geri gelmiştir.
Lozan Barış Konferansı’nın ardından 1923 yılında mübadelenin yapılması ilerleyen zamanlarda Ankara Antlaşması ile resmi işlemlerin başlamasına ve insanların kendi ülkelerinde yaşamaya devam etmelerine neden olmuştur.
Tarihin en önemli mübadele hareketlerinden biri olarak tarihi kayıtlara geçmiştir. Nüfus Mübadelesi sonucu Batı Trakya’da yaşayan Türklerin Yunan ve Rum baskısı altındaki zor durumdan kurtulması söz konusu olmuştur. Böylece Batı Trakya Türkleri tekrar tam bağımsız yaşamaya başlamışlardır.