Ömer Hayyam Kimdir? Ömer Hayyam’ın Matematik Alanında Yaptığı Çalışmalar Nelerdir?

İçindekiler

Ömer Hayyam Kimdir? Ömer Hayyam’ın Hayatı

Ömer Hayyam, 1048 yılında Nişabur’da doğmuş 1131 yılında vefat etmiştir.
Ömer Hayyam, İranlı astronom, şair, filozof ve matematikçidir. Daha çok şair yönü bilinmesine rağmen Hayyam’ı büyük yapan asıl yönü matematikçiliğidir.

Ömer Hayyam Batı’da birçok otoriteye göre gelmiş geçmiş en büyük matematikçiler arasında görülür.

Hayyam “çadırcı” manasına gelir. Ömer Hayyam’ın babası çadırcı olduğu için kendisine de bu isim takılmıştır.

Hayyam’ın hayatıyla ilgili kaynaklarda çok fazla bilgi yoktur.

Onunla ilgili bilgiler eserlerinden çıkarılmaya çalışılmıştır. Hasan Sabbah ve Nizamülmülk ile arkadaşlığı halk arasında çok yaygın bir rivayet olsa da elde bununla ilgili bir belge bulunmamaktadır.

Ömer Hayyam İslam aydınlanmasında büyük rolü olan bir bilim insanıdır. Türkiye’de şair kişiliğiyle ve rubaileriyle bilinir. Ancak Hayyam bir şairden çok daha ötesidir. Rubailerinde bile bir mantıksal bir sistem yatmaktadır.

Ömer Hayyam hayatı ve matamatik alanındaki eserler

Ömer Hayyam’ın Matematiğe Katkıları

Ömer Hayyam’ın Matematiğe katkıları sadece yaptığı çalışmalarla değil aynı zamanda yazdığı eserler ile de olmuştur. Ömer Hayyam’ın Matematik Alanında Yaptığı Çalışmalar için şunlar söylenebilir:

Ömer Hayyam matematiğin her iki yanına da önemli katkılar sağlamıştır. Hem geometriyle ilgili hem de cebirle ilgili önemli çalışmalar yapmıştır.

Geometride Öklid’in paralel postulatına alternatif üretmiş ve kendi adıyla anılan teoremle bunu açıklamaya çalışmıştır.

Hayyam, konik kesitlerin dairelerle kesişimini kullanarak kübik denklemlere çözümler üretmiştir. Kübik denklemlerin düzlem mantığıyla çözülemeyeceğini o yıllarda ortaya koymuştur. Bu gerçek ondan sonra 8 asır geçtikten sonra ispatlandı.

Ömer Hayyam cebirde daha da önemli çalışmalar yapmıştır. Cebirle ilgili çalışmalarını bir ders kitabı şeklinde yayımlamıştır. Burada yüksek dereceli denklemlere çözümler üretmiştir.

Bugün denklemlerde “bilinmeyen” dediğimiz ve x ile ifade ettiğimiz kavramı ilk Hayyam ortaya koymuştur. Matematikte “şey” diye tabir edilen bu kavram denklemleri ifade etmeye ve çözmeye yaramıştır.

Pascal üçgenini ilk olarak Ömer Hayyam’ın bulduğu söylenir. Hatta İran’da Pascal üçgeni Hayyam üçgeni olarak bilinir. Bu konuda da önemli deliller bulunmaktadır.

Hatta binom açılımının temeli olan formülü şu şekilde ortaya koymuştur:

(x+y)n = n! Σ xkyn-k / k!(n-k)!