Türk Dil Kurumu (TDK) Nedir?
Türk Dil Kurumu, kısaca TDK olarak adlandırılan, Türk dilinin geliştirilmesi ve Türk dilini inceleme amacıyla 12 Temmuz 1932’de Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulan bir devlet kurumudur.
Türk Dil Kurumunun ilk adı “Türk Dili Tetkik Cemiyeti” diydi. Kurumun merkezi Ankara’dadır. Türk dil kurumunun günümüzdeki başkanı “Prof. Dr. Gürer Gülsevin” dir.
26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan Birinci Türk Dili Kurultayı sonunda Kurumun “Lügat-Istılah, Gramer-Sentaks, Derleme, Lenguistik-Filoloji, Etimoloji, Yayın” adları ile altı kol halinde çalışmalarını sürdürmesi kabul edilmiştir.
Atatürk’ün kendisi de Türk dili üzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları inceleyerek, dönemindeki bilginleri Türk dili üzerinde araştırmalar yapmaya yönlendirmiştir. Nitekim Türk dilinin en eski anıtları olan Göktürk yazılı metinlerin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940’larda yayın hayatına çıkabilen Divanü Lügati’t-Türk, Kutadgu Bilig gibi yapıtlar üzerinde yine onun sağlığında çalışılmaya başlanmıştır. Daha sonra birçok cilt halinde ortaya çıkacak olan Tarama ve Derleme Sözlüğü’yle ilgili çalışmalar da Atatürk’ün sağlığında başlamıştır.
Tarama Sözlüğü, 13. yüzyılda başlayan Batı Türkçesinin eski eserlerinin taranmasıyla; Derleme Sözlüğü, Anadolu ağızlarında kullanılan kelimelerin derlenmesiyle oluşturulmuş büyük sözlüklerdir. Çağdaş Türkçenin dilbilgisi, sözlüğü, yazımı ve terimleriyle ilgili çalışmalar da Atatürk tarafından ilgiyle izlenmiştir.
Türk Dil Kurumu’nun kuruluşuyla birlikte çağdaş Türkçede Atatürk’ün öncülüğünde özleştirme akımı başlamıştır.
Atatürk, ölümünden kısa bir süre önce yazdığı vasiyetname ile malvarlığının bir bölümünü Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu’na bırakmıştır. Fakat Atatürk’ün vasiyetnamesi 1983’te bu kurumlar devletleştirilerek çiğnenmiştir.
1982’de kabul edilen ve şu anda da yürürlükte olan Anayasa ile Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu, bir Anayasa kuruluşu olan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu çatısı altına alınarak devletleştirilmiş ve dernek tüzelkişiliklerine son verilmiştir.
Türk Dil Kurumunun Kuruluş Amacı ve Yaptığı Çalışmalar Nedir?
Atatürk’ün isteği ile kurulan Türk Dil Kurumunun amaçları ve yaptığı çalışmalar vardır.
Türk Dil Kurumu’nun Kuruluş Amacı:
- Halk tarafından benimsenmemiş yabancı kelimelerin kullanımdan çıkarılarak Türkçe kelimelerin yaygınlaşmasını sağlamak
- Yazı dili ile konuşma dilinin aynı olmasını sağlamak
- Konuşma dili, yazı dili ve bilim dili arasındaki farkları gidermek
- Türkçe’nin kökenlerini araştırmak
- Türkçenin zenginliğini ortaya koyarak Türk dilinin dünya üzerindeki saygınlığını artırmak
- Türkçeyi bilimsel ve ekonomik alanlarda da etkili zengin bir dil haline getirmek
Buradan da görüldüğü üzere Türk Dil Kurumu’nun (TDK) Kuruluş Amacı, Türk Dilinin gelişimine katkı sağlamaktır.
NOT: Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu Atatürk’ün Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda kurulmuşlardır.
Türk dil kurumu ilk kurucuları kimlerdir?
Türk Dil Kurumu’nun ilk kurucuları, Samih Rif’at, Ruşen Eşref, Celal Sahir’dir.
Türk dil kurumunun ilk başkanı kimdir?
Türk dil kurumunun ilk başkanı Samih Rif’at tır.