Türkiye’deki iklim çeşitleri, Karasal İklim, Akdeniz İklimi, Karadeniz İklimi ve Marmara İklimi’dir.
Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye’nin bulunduğu coğrafî konumu ve yer şekilleri nedeniyle Türkiye’deki iklimin, farklı özelliklere sahip pek çok iklim tiplerinin oluşmasına neden olmuştur.
Türkiye’de Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülürken, Dağların yüksekliği ve uzanışı deniz etkilerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri daha çok görülür.
Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların uzanışı ve yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesi, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır.
İklim Nedir?
İklim, Bir bölgede uzun süre devam eden ve gözlenen hava olaylarının ve sıcaklıkların ortalamasına iklim denir. İklimi inceleyen bilim dalına ise “klimatoloji” adı verilir. Hava durumu bir yerde görülen kısa süreli olaylardır. Ülkemizde hava olaylarını inceleyen kurum Meteoroloji Genel Müdürlüğü’dür.
Türkiyedeki iklim çeşitleri ve özellikleri şu şekilde açıklanabilir.
Türkiye’nin iklim tipleri (çeşitleri):
Türkiye’de başlıca 3 tip iklim görülür. Bunlar; karasal iklim, akdeniz iklimi ve karadeniz iklimidir.
Karasal iklim:
Karasal İklim Tipi, İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin çok büyük bir kısmı ve Trakya’nın iç kısımlarında görülür. Yaz ile kış arasında sıcaklık farkı fazla, yağışlar genellikle ilkbahar ve kış mevsiminde gerçekleşmekte, yazın kuraklık egemen olmaktadır. Bitki örtüsü bozkırdır. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Karasal iklimde hava çok soğuk olduğu için çok fazla meyve ve sebze çeşidi yetişememektedir. Karasal İklim Tipinde yetişen en önemli besin buğdaydır. Buğday Özellikle iç Anadolu bölgesinde, Konya Ovasın ve civarında yetişir. Ülkemizde iç Anadolu bölgesi Tahıl Ambarı olarak da bilinmektedir.
Karasal iklim, Yağış ve sıcaklık özelliklerine bağlı olarak karasal iklim dört alt tipe ayrılabilir.
İç Anadolu Karasal İklimi:
Kışlar, bölgenin doğusunda daha fazla olmak kaydıyla soğuk, yazlar biraz sıcaktır. En soğuk ay -0,7 °C ile Ocak, en sıcak ay 22 °C ile Temmuz’dur. Yıllık ortalama yağış miktarı 413,8 mm; yıllık ortalama sıcaklık 10,8 °C’dir. Yaz mevsimin yağış oranı %14,7; en yağışlı mevsim ilkbahardır. Ortalama yıllık bağıl nem %63,7’dir. Bölgede doğal bitki örtüsü alçaklarda bozkır, yükseklerde yağışın artmasına bağlı olarak kurakçıl meşe ormanlarıdır.
Doğu Anadolu Bölgesi karasal iklimi:
Yazlar kısa ve serin, kışlar soğuk ve uzundur. Kışın yağışlar kar şeklindedir ve çokça don olayı görülür. Alçak alanlarda yazlar biraz sıcaktır. Ocak ayı ortalama sıcaklığı -4,2 °C; Temmuz ortalaması 24,2 °C’dir. Yıllık yağış ortalaması 579 mm; yıllık ortalama sıcaklık 10,2 °C’dir. Yağışın çoğu kış ve ilkbaharda düşer, yaz yağış oranı %9,5’tir. Ortalama yıllık bağıl nem %60,2’dir.
Doğal bitki toplulukları alçaklarda bozkır, daha yüksek alanlarda kuru orman, en yüksek yerlerde alpin çayırlar görülür.
Güneydoğu Anadolu Karasal İklimi:
Yaz mevsimi çok sıcak, kışlar nadir soğuk geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 16,4 °C; Ocak ayı ortalaması 3,7 °C; Temmuz ayı ortalaması 29,8 °C’dir. 565 mm’lik yıllık ortalama yağışın çoğu kış ve ilkbaharda düşer. Yaz yağışlarının oranı %2,6’dır. Yıllık bağıl nem ortalaması düşüktür: %53,6. Düşük bağıl nem ve sıcak yaz mevsimi kuraklığın şiddetini artırmaktadır. Bitki örtüsünü zayıf bozkırlar ve kurakçıl çalılar oluşturur.
Trakya Karasal İklimi:
Yaz mevsimi sıcak, kışlar soğuk geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 13,2 °C, Ocak ayı ortalaması 2,8 °C; Temmuz ayı ortalaması 23,9 °C’dir. Yağışın çoğunluğu ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde düşer. Yıllık ortalama yağış 559 mm’dir. Yaz yağışlarının oranı %17,6; yıllık ortalama bağıl nem %69’dur. Bitki örtüsü kurakçıl orman ve antropojen bozkırdır.
Akdeniz iklimi:
Akdeniz İklim Tipi, Akdeniz, Ege ve güney Marmara civarlarında görülür. Ancak Marmara Bölgesinde görülen Akdeniz ikliminin özellikleri bölgelerdekine göre daha serttir. Akdeniz İklim Tipinde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Özellikle Turunçgil olarak bilinen meyve tarımı için elverişlidir. Güney enlemlerde görüldüğünden don olayı ve kar yağışı kıyı kuşağında çok ender görülür. Torosların yükseklerinde kışlar kar yağışlı ve soğuktur. En soğuk ay 6,4 °C ortalama ile Ocak ayı, en sıcak ay 26,8 °C ortalama ile Temmuz ayıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 16,3 °C’dir. En yağışlı mevsim kış, yıllık yağış ortalaması 725,9 mm’dir. Sıcak olan yaz mevsimi aynı zamanda kuraktır, yağışın %5,7’si bu mevsimde düşer. Yıllık bağıl nem ortalaması %63,2’dir.
Bitki örtüsü doğal alanlarda kızılçam, ormanın tahrip edildiği alanlarda makidir. Genellikle 0-800 metreler arası maki hakimdir. Yüksek alanlarda karaçam, köknar ve sedir ağaçları hakimdir.
Karadeniz iklimi:
Karadeniz İklim Tipi, adından da anlaşılacağı üzere Karadeniz kıyıları ve kuzey Marmara civarında görülür. Bu iklim tipinde Her mevsim yağışlıdır. Yazlar serin, kışları kıyılarda ılık, yükseklerde soğuk ve kar yağışlıdır. Yağışlar yıla dağılmıştır, kurak mevsim çok fazla görülmez. En soğuk ay Ocak (4,2 °C), en sıcak ay Temmuz (22,2 °C) ayıdır. Yıllık sıcaklık ortalaması 13,0 °C’dir. Yıllık yağış ortalaması 842,6 mm’dir. Yıllık bağıl nem ortalaması %71; yaz yağışlarının oranı %19,4’tür.
Bitki örtüsü kıyılarda geniş yapraklı, kışın yaprak döken, nemcil türlerden (kayın, gürgen, kestane, kızılağaç vb.) oluşan orman, yükseklerde, nemli soğuk şartlara uymuş iğne yapraklılar hakimdir.
Marmara (Geçiş) iklimi:
Marmara İklim Tipi, Marmara Bölgesi’nin Kuzey Ege’yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür. Kışları Akdeniz iklimi kadar ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı geçmez. Karasal iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir. Bu özelliklerden dolayı Marmara iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği gösterir. Buna bağlı olarak Marmara İklim tipinde doğal bitki örtüsünü genellikle alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturur. Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 4,9 °C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 23,7 °C, yıllık ortalama sıcaklık 14,0 °C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 595,2 mm’dir ve yağışların çoğu kış mevsiminde düşer. Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %11.7 dir. Yıllık ortalama nispi nem %73’tür.