Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Nedir?
Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi); Türkçede sert ünsüzle biten bir sözcüğe yumuşak ünsüzlerden “c, d, g” ile başlayan bir ek geldiğinde, ekin başındaki ünsüz değişerek sertleşir.
Bu ses özelliğine Türkçede ünsüz uyumu, ünsüz sertleşmesi veya ünsüz benzeşmesi denir. Bu ses olayına ünsüz benzeşmesi denmesinin sebebi, kelime sonundaki sert ünsüzün, yanına gelen yumuşak ünsüzü kendine benzetmesidir.
- Sert Sessizler = f, s, t, k, ç, ş, h, p
(F ı S T ı K Ç ı ŞaHaP olarak kodlayabilirsiniz hatırlamak adına) - Yumuşak Sessizle = b, c, d, g
Bir sözcüğün son hecesi “f, s, t, k, ç, ş, h, p” sert sessiz harflerinden biri ile biterse ve bu sözcüğe “c, d, g” yumuşak sessiz harfleriyle başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak ünsüzler sözcüğün sonundaki ünsüzün etkisiyle sertleşerek “c ünsüzü ç’ye”, “d ünsüzü t’ye” ve “g ünsüzü k’ye” dönüşür.
Bu değişime “ünsüz benzeşmesi”adı verilir.
Ünsüz benzeşmesine(sertleşmesine) örnekler:
Ünsüz benzeşmesine(sertleşmesine), örnek olarak şunlar verilebilir:
- Kü s + g ün = Küsk ün
- Güre ş + c i = Güreşç i
- soka k + d an = soka kt an
-balı k + c ı = balı kç ı
- şa ş + g ın = şa şk** ın
- kita p + d a = kita p ta
- simi t + c i = simi tç i
- ta ş + g ın = ta şk ın