Süblimleşme, bir maddenin doğrudan katı halden gaz haline geçmesi işlemine denir, yani katı maddenin ısının etkisiyle gaz hâline dönüşmesidir. Bu süreçte madde sıvı hâle gelmez, doğrudan katıdan gaz hâline geçer. Aynı şekilde, gazdan katı hâle geçiş de “süblimleşme” olarak adlandırılır.
Süblimleşme, gaz hâldeki maddeyi tekrar katı hâle getirme işlemi ise “deposisyon” olarak adlandırılır. Bu süreçte gaz doğrudan katı hâle dönüşür, sıvı ara aşama olarak bulunmaz.
Süblimleşme, özellikle düşük basınç ve yüksek sıcaklık koşullarında gerçekleşebilir. Aynı zamanda, madde özelliğine bağlı olarak normal atmosfer basıncında bile süblimleşme olabilir.
Süblimleşme’nin tersine “kırağılaşma” adı verilir.
Süblimleşen maddelerin tanecikleri arasındaki çekim kuvveti çok zayıftır.
Süblimleşme olan maddenin yapısında herhangi bir değişme olmadığı için fiziksel bir olaydır.
Süblimleşme Örnekleri:
- Karbon Dioksit (CO2): Katı halde bulunan karbon dioksit, düşük sıcaklık ve normal atmosfer basıncında bile doğrudan gaz hâline geçebilir. Bu nedenle karbon dioksit buzları, sıcaklık arttığında doğrudan buharlaşırlar.
- Katı Hava Tazeleyici (Dondurulmuş Hava): Katı hava tazeleyici, normal basınçta bile süblime olabilen bir madde örneğidir. Bunlar genellikle katı halde bulunan gazları içeren küçük paketlerdir ve doğrudan gaz hâline geçerler.
- Katı Karbon (Dondurulmuş Karbon): Katı karbon, yüksek sıcaklıkta doğrudan gaz haline dönüşebilen bir örnek olarak verilebilir.
- Katı Amonyum Klorür (NH4Cl): Katı amonyum klorür, düşük sıcaklıkta gaz hâline geçen bir diğer süblimleşebilen maddedir.
Bu süblimleşme örnekleri, maddelerin katı halden gaz hâline doğrudan geçebileceğini gösterir. Süblimleşme, çeşitli endüstriyel ve laboratuvar uygulamalarında kullanılabilir ve bazı maddelerin özelliklerinin incelenmesinde önemli bir rol oynar.
Süblimleşmeye örnek olarak, tuvaletlerde kötü kokuyu gidermek için kullanılan koku gidericiler ve giysileri güvelerden koruyan naftalin verilebilir.